سید مسعود آریادوست: وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان، در گفت‌وگو با "اگزیم نیوز" ضمن بررسی وضعیت سیستم بانکی کشور، مشکل تامین مالی پروژه‌ها را در ماهیت خدماتی و نه توسعه‌ای برخی بانک‌ها تحلیل کرد. به گفته این اقتصاددان در حال حاضر بانک‌های تجاری وظیفه تامین مالی در اقتصاد کشور را بر عهده گفته‌اند؛ این در حالی است که ضوابط این بانک‌ها، برای چنین امری آماده نیست. به همین دلیل ما در حوزه تامین مالی با مشکلات زیادی مواجه هستیم؛ بطوری که بیش از 40 درصد دارایی‌های نظام بانکی از این طریق منجمد شده و عملا با یک ناترازی در طرف دارایی – بدهی نظام بانکی مواجهیم.

شقاقی‌شهری گفت: نظام بانکی کشورهای مختلف جهت تامین مالی پروژه‌ها، شامل دو بخش است. یک گروه بانک‌های تجاری هستند که عمدتا خدمات بانکی ارائه می‌کنند و تامین مالی‌های کوتاه مدت دارند و گروه دیگر تحت عنوان بانک‌های توسعه‌ای یا سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند. این بانک‌ها در دنیا عمدتا تامین مالی بلند مدت را بر عهده دارند. در کنار این بانک‌ها نیز، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بازار سرمایه وظیفه تامین مالی بلند مدت را انجام می‌دهند.

او ادامه داد: متاسفانه در اقتصاد ایران 90 درصد تامین مالی پروژه‌‌ها بر عهده نظام بانکی قرار دارد. بانک‌های ایران نیز هر دو وظیفه بانک تجاری و بانک سرمایه‌ای را بر عهده گرفته‌اند. این یکی از مشکلات نظام بانکی است که به ناترازی دارایی و بدهی سیستم بانکی ما منجر گردیده است. ساختار بانکی تجاری ما برای تامین مالی بلند مدت تعریف نشده‌اند. لذا وقتی تامین مالی بلند مدت پروژه‌ها را بر عهده می‌گیرند، متاسفانه عمدتا با ناترازی و عدم بازگشت تسهیلات مواجه خواهند شد.

او تصریح کرد: بانک‌های تجاری ما تسهیلاتی را پرداخت کرده‌اند؛ اما از آن لحاظ که بسترهای تامین مالی بلندمدت برای آنها فراهم نیست، در بازگشت تسهیلات با مشکلاتی مواجه‌اند که خروجی آن، تشدید ناترازی نظام بانکی است. در حال حاضر شاهد ناترازی دارایی – بدهی در نظام بانکی هستیم. عامل اصلی این موضوع، همانطور که گفته شد به جهت عدم ساختار مناسب تامین مالی در اقتصاد ایران است. در دنیا و برخلاف کشور ما، بانک‌های سرمایه‌ای این کار را انجام می‌دهند نه بانک‌های تجاری.

این اقتصاددان در پاسخ به این سوال که چرا یک بانک تجاری نمی‌تواند تامین مالی بلند مدت داشته باشد، ابراز داشت: بانک تجاری به هیچ وجه نمی‌تواند تامین مالی بلند مدت داشته باشد. در تامین مالی بلند مدت باید پروژه‌های مورد نظر ارزیابی شوند. همچنین امکان‌سنجی پروژه نیز باید انجام شود. در ادامه باید سپرده‌گیری صورت بگیرد و در نهایت تزریق منابع به این پروژه‌ها عملیاتی گردد. ادامه این روند با نظارت بر انجام پروژه‌ها صورت خواهد گرفت. در نهایت از سود و زیان این پروژه‌ها برای سپرده‌گذاران سود و زیان در نظر می‎گیرند. تامین مالی و تزریق منابع به این پروژه‌ها و نظارت بر آنها، از عهده بانک‌های تجاری خارج است. بانک‌های تجاری از این مهم ناتوان هستند. کار آنها خدمات بانکی است. نهادی که ارائه خدمات بانکی – ارزی را عهده‌دار است، امکان‌سنجی پروژه، نظارت بر پیشرفت پروژه‌ و تامین مالی آنها را به فرجام خواهد رساند. در کشورهای دیگر این کار بر عهده بانک‌های سرمایه و بازار سرمایه می‌باشد.

شقاقی‌شهری گفت: برای اینکه ما بانک‌هایی در جهت تامین مالی پروژه‌ها داشته باشیم، باید سراغ بانک‌های توسعه‌ای برویم. این بانک‌ها ساختاری متفاوت از بانک‌های تجاری دارند. مسئولیت این بانک‌ها در حیطه سرمایه‎گذاری خلاصه می‌شود، نه خدماتی. قواعد این بانک‌ها متفاوت است و نیازی نیست ذیل بانک مرکزی باشند. این بانک‌ها ذیل وزارت اقتصاد و یا وزارت صنعت فعالیت دارند. تیم کارشناسی و مدیریتی آنها نیز متفاوت خواهد بود. لذا در این بانک‌ها دیگر کارمند بانک استخدام نمی‎‌شود؛ بلکه کارشناس سرمایه‌گذاری و مدیرعامل سرمایه‌گذاری انتخاب خواهد شد.