کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی معتقدند ایران به دلایل متعددی نتوانسته از بخش خصوصی قدرتمندی در مقایسه با کشورهای منطقه برخوردار باشد. به عقیده آنها یکی از مهمترین دلایل این عقب ماندگی نقش پررنگ اقتصاد دولتی در ایران از گذشته تاکنون بوده که باعث شده فضای کسب و کار از امتیاز قابل توجهی برخوردار نباشد.

در این بین با توجه به آمارهای اعلامی از رتبه فضای کسب و کار و آمارهای منتشره سال 2018 رتبه ایران در این شاخص به 124 رسیده که اگرچه در مقایسه با دولت دهم از بهبود قابل توجهی در حدود 22 پله حکایت دارد اما هنوز نیازمند تجدید نظرهای اساسی است. در این بین متغیرهای متعددی در کشور وجود دارد که باعث شده تا بخش خصوصی و تولیدکنندگان نتوانند از مزیت های خود استفاده کامل را ببرند.

چالش هایی که در قیمت گذاری محصولات وجود دارد، نوسانات شدید در بازار ارز، تغییرات قیمت مواد اولیه، مشکلات مربوط به تحریم های اقتصادی در سال های گذشته، چالش های تأمین مالی و نقدینگی، تورم، موانع تجاری، قیمت تمام شده بالا، واردات و قاچاق، کیفیت پایین، بهره وری پایین نیروی کار و سرمایه، ضعف های ساختاری در بازارهای پول و سرمایه، مداخلات دولتی و ... همگی از جمله این مشکلات محسوب می شوند که باعث شده اند تولیدکنندگان بخش خصوصی ضعیف باقی بمانند.

در این رابطه دبیر کانون نهادهای سرمایه گذاری معتقد است بنگاه های اقتصادی ایرانی باید تغییرات اساسی را در ساختار تکنولوژیک خود ایجاد کنند تا بتوانند با کشورهای همسایه و جهان از توان رقابت بالایی برخوردار باشند و این در حالی است که سال های تحریم ایران قدرت تغییر تکنولوژی را کاهش داده و آن را کند کرده است. این در شرایطی است که کشورهای منطقه به دلیل آزادی مراودات تکنولوژیک توانسته اند با سرعت بالاتری تولید و بنگاه های تولیدی خود را به روز کرده و از مزایای آن بهره مند شوند.

دکتر سعید اسلامی بیدگلی در ادامه در رابطه با موضوع تأمین منابع مالی مورد نیاز برای این مهم به نقش مهم بازار سرمایه تأکید کرده و معتقد است در شرایط کنونی اقتصاد ایران بازار سرمایه از نقش بسیار برجسته ای برای قیمت گذاری عادلانه و شفاف دارد که می تواند در راستای جذب سرمایه نقش تعیین کننده ای را ایفا کند و این در حالی است که آنچه طی سه دهه گذشته در خصوص حوزه بازار سرمایه و بانک گفته شده اساسا تاکید بر روی ریسک هایی بوده که در بازار سرمایه وجود دارد.

اسلامی بیدگلی در ادامه بر ضرورت استفاده از مزیت های بازار سرمایه برای تأمین منابع مورد نیاز برای رشد بنگاه های اقتصادی تأکید کرده و با اشاره به تمرکزی که سیستم بانکی در چند دهه گذشته از خود نشان داده است می گوید: نظام بانکی سرمایه گذاری هایش متاثر از متغیرهای کلان اقتصادی کشور است و با توجه به این که کشور ما دچار کمبودهای خیلی جدی در زمینه اقتصاد است باید معبرهای جدید و مطمئن تر برای تأمین مالی تعریف شود.

وی با اشاره به زیان هایی که برخی بانک های کشور در ماه های اخیر در صورت های سود و زیان خود شناسایی کرده اند تصریح کرد: در وضعیتی که بانک ها زیان های قابل توجهی شناسایی کرده اند اما همچنان در حال پرداخت سودهای بالا به سپرده گذاران هستند، لذا اگر خواهان توسعه ی بازار سرمایه هستیم بهتر آن است که تاکید ما نه بر روی ریسک ها بلکه بر روی دو گانه ی ریسک و بازده و نیز بسترهای شفافیت در بازار سرمایه باشد.

دبیر کانون نهادهای سرمایه گذاری کشورمان با اشاره به این که باید بنگاه های تولیدی ایرانی به سمت استفاده از ابزارهایی حرکت کنند که از ریسک های پایینی برخوردارند و این در حالی است که انتشار اوراق کم ریسک در همه جای دنیا مرسوم بوده تا سرمایه گذاران با طیف های مختلف ریسک پذیری بتوانند در بازار سرمایه حضور یافته و عملیات تأمین سرمایه روان تر صورت پذیرد.

اسلامی بیدگلی معتقد است دخالت های دولتی در دهه های اخیر در حوزه های مختلف اعم از انرژی، ارز، نرخ بهره و ... باعث شده تا بنگاه های اقتصادی ضعیف شوند و توان رقابت خود را از دست بدهند و به همین دلیل هم در حوزه های تجاری به مشکل برخورده ایم و واردات از سرمایه گذاری در حوزه تولید پرسودتر شده است و حرکت صادرات و رشد این حوزه نیز به کندی صورت گرفته است.

وی با افزودن این نکته که بنگاه های کشور به تجدید ساختارهای تکنولوژیک خود نپرداخته اند اظهار داشت: اینگونه بنگاه ها به علت اینکه انرژی در ایران ارزان بوده معمولا تکنولوژی های بسیار انرژی بری داشته و توان رقابت نیز ندارند.

دبیر کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران اذعان کرد: حقیقت این است ،حتی اگر مسئله ی تحریم های ایران حل شود و به بازارهای جهانی بپیوندیم بسیاری از بنگاه های اقتصادی ایران اساسا توان رقابت ندارند و نکته ی حائز اهمیت این است که اتفاقا بنگا های زیادی که طیّ سال های گذشته تحت حمایت بیشتری بوده اند توان رقابت خود را بیشتر از دست داده اند زیرا این حمایت ها به معنی رانت های بیشتر بوده و بنگاه ها را فربه تر کرده است تا نتوانند خود را همزمان با توسعه های تکنولوژیک توسعه دهند.

اسلامی بیدگلی در پایان اظهارات خود با ضروری خواندن توسعه ی سرمایه گذاری در کشور بیان داشت: در چنین شرایطی آنچه حیاتی به نظر می رسد مسئله ی جذب سرمایه به منظور بروز کردن تکنولوژیها و رقابت پذیر کردن بنگاه هاست.

وی با تاکید بر توسعه ی سرمایه گذاری های داخلی،علت جذب سرمایه های خارجی را جذب و توسعه ی تکنولوژی عنوان و خاطر نشان کرد: سرمایه گذار خارجی همزمان با سرمایه گذاری،بازار خارجی را نیز با خود به کشور می آورد که تحقق چنین امری در سایه ی گشایش های بین المللی خواه بود اما بدون سیاست گذاری درست در حوزه ی بهره،انرژی و ارز نمی توان توان رقابت پذیری را بنگاه ها برگرداند.