طی هفته های اخیر عربستان به کانون فعالیت های دیپلماتیک و اقتصادی در منطقه خلیج فارس تبدیل شده به طوریکه ورود مهمانان خارجی به خصوص قدرت های اقتصادی به این کشور و مسافرت های پادشاه عربستان به کشورهای منطقه و جهان باعث شده این گمانه زنی ها تقویت شوند که این کشور در مسیر برنامه های اقتصادی پیش روی خود در تلاش است تا از ظرفیت های نهفته همکاری با قدرت های بزرگ دنیا استفاده کند. در این بین دیدارها با روسای جمهور آمریکا، چین و ژاپن نشان می دهد سعودی ها قصد دارند به سرعت به اهداف خود در زمینه های اقتصادی دست یابند.

ملک سلمان در حال دیدار و سفر 6 هفته ای از کشورهای آسیایی است و همزمان وزیر انرژی وی در واشنگتن به دیدار ترامپ رفته است. به گزارش اگزیم نیوز به نقل از europeanaffairs این نوع روابط فراتر از روابط دیپلماتیک عادی استبه خصوص این که این اولین بار است که پادشاه عربستان در 50 سال گذشته از ژاپن دیدار می کند. اما سوال این است که چه موضوعی باعث این ترافیک شده و قرار است چه تصمیم ویژه ای برای این امر گرفته شود؟ به عقیده کارشناسان نخستین موضوع که پادشاه عربستان در دیدار با بزرگان اقتصاد جهان به آن پرداخته و می پردازد مسأله نفت است.

عربستان بزرگترین کشور دارنده ذخایر عظیم نفتی در جهان و بزرگترین تولید و صادرکننده نفت دنیا است و این در حالی است که قوانین سخت گیرانه سلطنتی در دهه های گذشته مانع از ورود شرکت های خارجی به بازار این کشور شده و در نتیجه نفت یگانه صنعت در دسترس سعودی ها بوده است و صنایع جانبی آن نیز با استفاده از سرمایه های داخلی ساخته و پرداخته شده است. با این حال کاهش اخیر قیمت نفت در این کشور باعث نگرانی هایی در زمینه های اقتصادی شده است که این موضوع می تواند زمینه های رشد و شکوفایی اقتصادی را در این کشور فراهم سازد.

در این بین نگاهی به ظرفیت های اقتصادی ایران نشان می دهد کشور ما در مقایسه با عربستان از مزیت های بیشماری برخوردار بوده و هست و البته ضعف هایی نیز وجود دارد. به عنوان مثال ساختار اقتصاد ایران از دهه های گذشته بر مبنای تولید صنعتی و کشاورزی شکل گرفته و این در حالی است که عربستان از چنین زیرساخت هایی همواره محروم بوده و هست. ایران در حوزه نفت نیز وابستگی کمتری در مقایسه با عربستان دارد و در عین حال بازار سهام کشور ما در مقایسه با بازارهای منطقه از استحکام بالاتری برخوردار است.

رشد اقتصادی در بخش های مختلف اقتصاد ایران به صورتی متناسب و با توزیع یکسان صورت گرفته و این در حالی است که سعودی ها به شدت از انحراف معیار بالایی در رشد بخشی اقتصادی رنج می برند. به علاوه اقتصاد ایران بیش از دو برابر عربستان جمعیت دارد و طبقه تحصیلکرده در کشور ما نیز به مراتب از عربستان بیشتر است و این در حالی است که کشور ما در مقایسه با این کشور هم وسیعتر و هم از منظر شرایط آب و هوایی و جوی متنوع تر است به طوریکه تمام محصولات کشاورزی در کشور ما قابلیت کشت و بهره برداری را دارد. به علاوه توزیع ثروت در کشور ما عادلانه تر از عربستان بوده و به عبارتی فاصله طبقاتی در این کشور بیش از ایران است به طوریکه یک سوم جمعیت آن در فقر مطلق و با درآمد ماهانه بسیار پایین زندگی می کنند. گفته می شود حقوق حداقل برای ساکنان این کشور 60 دلار در ماه است.

البته رشد اقتصادی این کشور بیش از ایران بوده که دلیل اصلی آن منابع فراوان ثروت آفرین همچون نفت و گاز و نبود تحریم توسط قدرت های بزرگ دنیا بوده است. در دولت هستم نرخ رشد اقتصادی به حدود 10 درصد رسید و در آن دوره نرخ رشد عربستان سعودی 4 درصد بیشتر نبود و انتظار می رود ایران به زودی بتواند به برتری خود در زمینه این نرخ دست یابد. اما در کشور ما چند مشکل اساسی وجود دارد که نگرانی هایی را از برتری اقتصادی عربستان در یک دهه آینده ایجاد کرده است. موضوع نخست قدرت بالاتر عربستان در جذب سرمایه های خارجی از بعد امنیت سرمایه گذاری است.

رابطه سعودی ها با قدرت های بزرگ اقتصادی دنیا از ما بهتر است و برجام نشان داد حتی با رفع تحریم ها باز هم نمی توان انتظار معجزه در جذب سرمایه گذاران خارجی داشت. این در حالی است که عربستان با چنین مشکلی هیچگاه روبرو نبوده و در صورتی که طرح های مهم اقتصادی را رونمایی کند به سهولت می تواند نسبت به تأمین مالی و مشارکت شرکت های معتبر و درجه یک دنیا اقدام کند. موضوع دیگر چالش های محیط کسب و کار در ایران است. رتبه ایران در سهولت کسب و کار توسط بانک جهانی 118 اعلام شده و در حالی که این رتبه برای عربستان 82 است.

البته رتبه این کشور نیز بالا است اما در مقایسه با ایران شرایط مناسب تر است. در این بین ضعف شاخص تجارت فرامرزی ایران چالش دیگری است که عربستان در زمینه آن از وضعیت به مراتب بهتری برخوردار است. اگرچه رتبه تجارت فرامرزی ایران با یک پله صعود از 171 به 170 در سال 2017 ارتقا یافته است، اما همچنان رتبه ایران در این شاخص در مقایسه با سایر کشورها، همچنان پایین است. از دلایل عملکرد ضعیف ایران در شاخص تجارت فرامرزی، می‌توان به هزینه بالای انطباق فرامرزی صادرات و واردات و مدت زمانی که برای انطباق مرزی و انطباق اسناد در ایران صرف می‌شود اشاره کرد که بیش از سایر کشورها است.

از سوی دیگر، براساس گزارش بانک جهانی، اصلاحاتی که از سوی ایران صورت گرفته و منجر به کاهش فاصله ایران از شاخص پیشرو در سال جاری شده، «ایجاد پنجره واحد ملی» است که اثر خود را در صعود یک پله‌ای رتبه زیرشاخص تسهیل تجارت فرامرزی و کاهش فاصله ایران از شاخص پیشرو نشان داده است.

با تمام این اوصاف اما عربستان پای در مسیر رشد گذاشته و قصد دارد خود را پا به پای کشورهای طراز اول دنیا قرار دهد. البته پیش بینی رشد اقتصادی برای عربستان هنوز پایین تر از ایران است به طوریکه انتظار صندوق بین المللی پول برای این کشور رشد اقتصادی 4 درصدی در سال جاری است ولی آنطور که کارشناسان می گویند این کشور در تلاش است تا از اهرم هایی همچون جذب سرمایه خارجی و توسعه بخش های صنعتی اولا از نفت عبور کند و ثانیا خود را در زمره کشورهای صنعتی دنیا قرار دهد. برنامه های اقتصادی که این کشور برای سال 2030 میلادی در نظر گرفته حکایت از سه شاخصه عمده دارد؛ تبدیل شدن به رهبر کشورهای عربی منطقه، تبدیل شدن به مرکزیت سرمایه گذاری جهانی و منطقه ای و قرار گرفتن در مرکز جهانی تجارت در نتیجه اتصال آسیا، آفریقا و اروپا.