بررسی اگزیم نیوز از آمارهای صادرات محصولات غیرنفتی و نفتی کشور در 11 فصل متوالی گذشته نشان می دهد که میزان صادرات نفتی کشور از رقم 16 میلیارد دلار در سه ماهه اول 92 به 7 میلیارد دلار در سه ماهه سوم سال گذشته رسیده است. با این حال در مورد صادرات محصولات غیرنفتی تنها بر روی یک خط مستقیم الخط در حرکت بوده ایم به طوریکه میزان صادرات غیرنفتی طی همین دوره از 7 میلیارد دلار به 10 میلیارد دلار رسیده است.

در این بین روند تغییرات صادرات کالا حکایت از آن دارد که در فاصله دوره مورد بررسی ها نشان می دهند صادرات کالا در فاصله سه ماهه اول از رقمی در حدود 23 میلیارد دلار به 26 میلیارد دلار در سه ماهه چهارم همان سال رسیده و پس از آن مسیر کاهشی صادرات کالا تا سه ماهه سوم سال 94 ادامه یافته است که بیشتر این افت به دلیل افت صادرات نفت بوده است.

با این حال واردات کالا به رغم آن که در اکثر ماه ها روند نسبتا باثباتی را تجربه کرده شاهد کاهش آن در دوره مورد بررسی نبودیم. در این دوره واردات کالا از 12 میلیارد دلار در سه ماهه اول 92 به 19 میلیارد دلار در سه ماهه چهارم همان سال رسیده و پس از آن روند کاهشی را در پیش گرفته است و در مدت 8 فصل در سه ماهه سوم 94 به رقم 14 میلیارد دلار بازگشته است.

در این بین کارشناسان با اعلام این که بیشتر صادرات ایران را محصولات پتروشیمی و معدنی به خود اختصاص می دهند معتقدند پرهیز از خام فروشی صرف و توجه به تولید محصول با ارزش افزوده بالا از موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد. به عقیده آنها توجه به تفکیک و مرزبندی بین کالاهای صادراتی نفتی و غیر نفتی و حتی مواد خام معدنی امری بس ضروری است. با این احتساب هنوز صادرات غیرنفتی ایران تا رسیدن به جایگاه مطلوب فاصله بسیار دارد. جایگاهی که تنها با اتکا بر صادرات کالاهای با ارزش افزوده بالا و اجتناب از صادرات کالاهای نفت پایه و خام معدنی صورت می گیرد. در همین راستا افزایش توان تولیدی و صادرات کالاهای دانش بنیان می تواند در دستور کار کارشناسان اقتصادی دولت و هم چنین مجلس جهت حمایت هرچه بیشتر و اصولی تر قرار گیرد.

دولت در این زمینه باید با ایجاد زیرساخت های مناسب، حمایت از پژوهشگران و نخبگان، هدایت موثر صنایع و بخش تولید، ایجاد تخفیفات مالیاتی و تعرفه ای و اعطای تسهیلات مالی و بانکی، راه را برای افزایش صادرات کالاهای دانش بنیان بازنماید. کالاهایی که از ارزش افزوده بالایی برای اقتصاد ایران برخوردار بوده و سال هاست کشورهای توسعه یافته اهمیت آن را دریافته و به سمت تولید این کالاها سوق یافته اند. در صورت حمایت از افزایش تولید و صادرات کالاهای دانش بنیان می توان افزایش صادرات غیرنفتی را به عنوان بازوی محرکی برای اقتصاد ایران دانست و به آن امیدوار بود.