صادرات در دنیای امروز از شکل سنتی خود خارج شده و محدود به خروج کالا از مرزها نمی شود. استراتژی های نوین در مدیریت صادرات نقش تعیین کننده ای در سهم کشورها از بازار جهانی را تعیین می کنند. به خصوص در شرایط تحریم این شگرد فرصتی بود تا بتوان به نوعی محدودیت ها را دور زده و از شدت ضربه تحریمها بر بدنه اقتصاد کاست. هر چند در ایران هنوز تفکر سنتی صادرات مبنی بر تولید در داخل کشور و صادرات آن از مرزها غالب است، اما زمزمه هایی از تغییر در برخی بخشها شنیده می شود. مهندس سید مرتضی ذکاوت عضو هیات مدیره بانک توسعه صادرات ایران در گفتگو با اگزیم نیوز ضمن شرح  استراتژی های صادراتی در دنیا و ایران به بیان دیدگاه خود در این زمینه پرداخت که مشروح آن را در ادامه می خوانید.

مرتضی ذکاوت ضمن اشاره به لزوم استفاده از استراتژیهای نوین صادراتی در کشور گفت: صادرات باید بر مبنای سیاست برد-برد باشد. به گفته وی می توان با استفاده  از ظرفیت های داخلی برای تولید و جذب سرمایه گذاری مبتنی بر تکنولوژی کشورهای دیگر به این مهم دست یافت. به این شکل که کشورهای با توان تولید برتر بتوانند با برند خودشان در کشور مقصد تولید کنند و کالای تولیدی خود را به  بازارهای هدفی که از پیش تعیین کرده اند صادر کنند. با این روش ضمن اینکه می توان از منابع اگزیم بانک کشورهای دیگر بهره مند شد، چون تولید کننده از پیش بازار هدفش را مشخص کرده، خود به خود صادرات ما نیز تضمین می شود. وی ادامه داد: سالهاست چینی ها این روش را به کار می گیرند و نتیجه آن توسعه بی نظیر صادرات این کشور است.

ذکاوت افزود: برای بازاریابی باید توان و هزینه بالا صرف کرد در حالیکه با جذب سرمایه گذاری که بازار هدف از پیش تعیین شده و تکنولوژی تولید دارد می توانیم از چند جهت کسب منفعت کنیم؛ یک جذب سرمایه، دو کسب تکنولوژی و سوم توسعه صادرات.

وی با اشاره به توان سرمایه گذاری مشترک ایران با دیگر کشورها در زمینه صادرات فراسرزمینی افزود: بعنوان مثال اینکار می تواند بصورت تامین مالی مشترک بین ایران و اندونزی در کشور ثالتی مثل آفریقا صورت بپذیرد. کشت فراسرزمینی و صادرات از کشور سوم یکی از این فرصت هاست. ذکاوت ادامه داد: سیاست تولید فراسرزمینی این فرصت را بدست می دهد که از موقعیت کشور دیگری برای ارتباط با دیگر کشورها بهره برد. در گذشته برنامه هایی برای کشت فراسرزمینی در کشورهای آفریقایی طرح ریزی شده و برای تولید مواد گوشتی و غذایی و صادرات آن از افریقا در نظر گرفته شد.

ذکاوت هزینه های پایین، نیروی کار ارزان و بهره مندی از منابع کشور دیگر را از مزیت های تولید فراسرزمینی عنوان کرد و افزود: این ایده همواره در نظر برنامه ریزان حوزه صادراتی بوده اما به دلیل غلبه تفکر سنتی بر صادرات ایرات فعالیت چشمگیری در این باره نشده است. این در حالی است که در کشوری مثل ژاپن عملا صادرات سنتی منسوخ شده و تولید ژاپن در کشورهایی مثل چین و مالزی و تایوان با نظارت کیفی این کشور انجام می شود و سود آن به ژاپن بر می گردد. با توجه به موقعیت استراتژیک ایران، فرصت مناسبی است که بخش خصوصی مان را برای این سبک تولید و صادرات تحریک کنیم.

وی به همکاری بانک توسعه صادرات با گروه راهبران اقتصادی آرمان در خصوص تسهیل صادرات در غالب تاسیس یک شرکت مدیریت صادرات اشاره کرد و گفت: این پروژه نیز می تواند به نوعی همین کار را بکند. استراتژیهای مختلفی برای صادرات به کشورهای دیگر وجود دارد و لزوما بحث تولید را پوشش نمی دهد، لذا می توان عمده کالا را به کشور مقصد برده و از آنجا اقدام به صادرات کنند؛ کاری که امارات سالهاست انجام می دهد و کالای خارجی را در جبل علی دپو کرده و با مزیت های مالیاتی اقدام به توزیع آن در منطقه می کند.

ذکاوت صادرات کلی را شامل زنجیره ای از صادرکنندگان خرد دانست که ممکن است تک به تک نتوانند جوابگوی تقاضا در بازار هدف باشند. وی به بازار 200 میلیونی روسیه اشاره کرد و گفت: در روسیه شاهد تقاضای بالا برای مواد غذایی هستیم. تولیدکنندگان مختلف با تجمیع و تشکیل یک برند واحد که معرف تولید ایران با رعایت چارچوبهای کیفی تولید و رعایت استانداردهای جهانی باشد، می توانند این بازار را تامین کنند. این تشکل دارای مزیت های بیشتر و قدرت چانه زنی بالاست که توان صادراتی کشور را افزایش می دهد.

عضو هیات مدیره بانک توسعه صادرات سیاست تجمیع صادرات و توزیع در کشور هدف را با حمایت از بخشهای خصوصی و تخصیص منابع و پوشش ریسک صادرکنندگان را در ایران عملی دانست و خاطر نشان کرد: البته نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که صادرکننده منابع و سود حاصل از صادرات به این شیوه را به داخل کشور برگرداند. این سیگنال باید به صادرکننده داده شود که صادرات به این شیوه یک حرکت ملی است این انتظار از صادرکننده می رود که در قبال فرصت و منابعی که به او داده شده منافع حاصل از صادرات را به کشور بازگرداند و شاهد بازخورد آن باشیم.

ذکاوت در پایان افزود: باید فرصت ها را رصد کنیم و با کشورهای دیگر وارد مذاکره و چانه زنی شویم.فرصت های خوبی وجود دارد که معطل تصمیم گیری دیرهنگام ما نخواهند شد.باید  در این زمینه با هوشمندی موقعیت ها را پیگیری کرده و سریع تر و چابک تر عمل کنیم.